Wandelen in Flevoland betekent ronddwalen in de jongste provincie van Nederland. Maar jong wil niet zeggen dat er niets bijzonders te vinden is. Ik ging naar Urk, Schokland en het Waterloopbos voor enkele unieke wandelingen met een verhaal.

Bijzonder wandelen in Flevoland: genieten op Schokland

Flevoland-wandeling 1

Een eiland op het droge, dat is Schokland. Eeuwenland waren bewoners overgeleverd aan de nukken van de Zuiderzee. Stormen en het woeste water bedreigden land en mens. Die eeuwige strijd tegen de natuur maakte het leven van de Schokkers niet eenvoudig. Maar ze hielden stug stand tot in 1859 de regering besluit dat leven op het eiland niet langer verantwoord is. De laatste Schokker verlaat het eiland. En in 1942 verliest ook het eiland het gevecht want dan wordt water land dankzij de inpoldering en Schokland is dan onderdeel van de Noordoostpolder.

Uitzicht over Schokland en de Noordoostpolder

Schokland is UNESCO Werelderfgoed

Van bovenaf kun je de contouren van het oude eiland nog zien. En dat dit een uniek gebied is, blijkt ook uit de toekenning van de UNESCO-status. Het was het eerste Werelderfgoed van Nederland. Waar water was, zijn nu weilanden en akkers. Op Schokland zelf vind je een museum met enkele historische gebouwen en een gesteentetuin met zwerfkeien die er zo’n 200.000 jaar geleden door gletsjers zijn achtergelaten.

Wandelen langs de contouren van het voormalige eiland Schokland.

Kunstroute ‘Dichter op het Land’

Deze zomer is Schokland nog mooier dankzij 20 openbare kunstwerken die over het noordelijke deel van het voormalige eiland zijn uitgestrooid. En bij elk kunstwerk hoort een gedicht. Vandaar de naam Dichter op het Land. De route begint bij museum Schokland waar je kunt parkeren en eventueel ook een fiets kunt huren. Maar wandelen langs de 20 kunstwerken is wel zo leuk. De hele route is een kilometer of 7. Bij de infobalie van Museum Schokland kun je een route kopen met een houten kaft. Bij elk kunstwerk vind je vervolgens een brievenbusje met daarin een kaart met een gedicht en foto’s. Die kaarten voeg je toe aan de kaft. Aan het eind van de route heb je een unieke gedichtenbundel als herinnering aan Schokland.

Dichter op het Land op Schokland met kunst van Dwaalgasten van Karin van der Molen

Duurzame kunst op Schokland

Een van de land-art kunstwerken die mij het meest aansprak, was Dwaalgasten van Karin van der Molen (zie hierboven). Het staat in het noorden van Schokland, vlakbij de voormalige haven. De groep van 7 mensfiguren is onder meer gemaakt van oude visnetten van Urk en plasticafval. Mooi en duurzaam. Iets verderop kun je in een huisje een video-kunstwerk van Pat van Boeckel ervaren, relaxt liggend op een soort schommel. Van Boeckel is trouwens ook de curator van de kunstroute. Niet ver daarvandaan ligt de Jellyfish van Elena Redaelli op het droge, een mooi fragiel kunstwerk. En zo gaat het nog een paar kilometers door. Steeds word je verrast door kunst en bijbehorende gedichten.

Kunstroute Dichter op het Land op Schokland met de Jellyfish van Elena Redaelli

De land-art en poëzie-route Dichter op het Land is een maand langer dan gepland te bezichtigen. Je kunt de route nog tot 27 oktober 2019 bewonderen. Daarna kun je natuurlijk nog wel genieten van de natuur op Schokland. Helaas is Schokland niet per openbaar vervoer bereikbaar. Maar je kunt een bezoek aan Schokland goed combineren met Urk, zo’n 13 km fietsen verderop.

Schokland: Dwaalgasten van Karin van der Molen

Schokland, het voormalige eiland ligt nu ingepolderd in de Noordoostpolder

Flevoland-wandeling 2

Wandelen: Ginkiestocht op Urk

In de tijd van voor de inpoldering van de Zuiderzee was Urk het buureiland van Schokland. Urk is nog altijd bewoond. Sterker, het is er drukker dan ooit met inmiddels zo’n 21.000 inwoners. Of bewoners misschien, want de Urkers zeggen dat ze óp Urk wonen, alsof het nog altijd een eiland is.

De skyline van Urk, nu onderdeel van de Noordoostpolder, Flevoland

Over ginkies en steegjes

Gids Alice, gekleed in traditioneel Urker klederdracht, leidt me rond door het oude deel van het dorp tijdens een ginkiestocht. Een ginkie is een steegje, leer ik. En daarvan zien we er vele tijdens de wandeling. Vanaf de 17de eeuw werd er volop gebouwd op eiland Urk. Veel ruimte was er niet, dus de huisjes stonden dicht op elkaar op het licht hellende eiland. Op het hoogste punt staat de vuurtoren, zelf ook zo’n 18 meter hoog. Hij staat er nog altijd, maar is inmiddels werkloos. Het licht uit de toren kwam uit Canada, en draait daarom linksom, waar alle andere vuurtorens in Nederland rechtsom draaien. Zelfs de vuurtoren op Urk was eigenzinnig. In de zomermaanden kun je de toren beklimmen en word je getrakteerd op een weids uitzicht.

Alice vertelt tijdens een Ginkiestocht over het leven op Urk

De vuurtoren van Urk is met pensioen maar blijft een mooi baken

Monument voor verdronken vissers

We zijn dan het vissersmonument vlakbij het Kerkje aan de Zee al gepasseerd. Het monument is een beeld van een vissersvrouw die over zee staart met daarbij marmeren plaquettes die laten zien dat lang niet iedere visser terugkwam. Vele zeemannen lieten en laten het leven op zee of IJsselmeer. Een enkeling pas 8 jaar jong. We slenteren door en horen hoe Urk van eiland vasteland werd, en hoe zout water zoet water werd. Met alle gevolgen voor de vissersbevolking. Bijzonder dat vis nog altijd een grote rol speelt in het dorp, zo’n 65% van de inwoners leeft er nog van. Dit omdat Urk de grootste visafslag van Europa heeft, aldus Alice. Zelf lusten ze ook wel een visje. Veel bewoners eten nog heel traditioneel iedere vrijdag vis plus rijst met melk en boter.

Monument ter nagedachtenis aan alle vissers die niet terugkwamen op Urk

Zo’n 65% van de bewoners van Urk leeft nog van de vis

De geboortesteen van Urk

Smalle, slingerende ginkies leiden naar bescheiden vissershuisjes waar gezinnen met vaak tien of meer kinderen in woonden. Al die kinderen werden niet door de ooievaar gebracht maar werden per roeiboot opgehaald bij de Ommelebommelestien, zo onthult Alice een dorpsgeheim. Een van die baby’s was trouwens schrijver Appie Baantjer. Met zulke grote gezinnen was het passen en meten in die kleine vissershuisjes maar het scheelde dat jongens vanaf een jaar of tien, elf al meegingen op visvangst. En meisjes van diezelfde leeftijd werden vaak dienstmeisje bij rijke families elders in Nederland. Soms kwamen ze maar twee keer per jaar thuis. Bij het museum Het Oude Raadhuis hoort een oud vissershuisje waar je kunt zien hoe de families leefden.

De kleine vissershuizen op Urk staan dicht op elkaar

Dat Urk met de tijd meegaat, blijkt als je op de dijk bij een van de dorpsstranden staat: in de verte doorklieven de wieken van 70 hypermoderne windmolens de lucht. Niet iedereen op Urk is er blij mee, ik vind het wel een mooi gezicht.

Een van de dorpsstranden op Urk, Flevoland

Voor de kust bij Urk staan 70 windolens

Flevoland-wandeling 3

Wandelen door het Waterloopbos

Een bezoek aan Schokland kan ook gecombineerd worden met het Waterloopbos, 15 kilometer fietsen verderop. In Vollenhove, op enkele kilometers van het Waterloopbos, kun je fietsen en e-bikes huren bij Vollenhove 2wielers.

De komende jaren worden diverse schaalmodellen in het Waterloopbos gerestaureerd.

Bos als openluchtlaboratorium

Ik had er nog nooit van gehoord maar in dit Waterloopbos in de Noordoostpolder werden decennialang plusminus 200 onderzoeken naar waterwerken gedaan. Het is eigenlijk een groot openluchtlaboratorium. Allerlei dingen als havens, tunnels, rivieren en kusten werden hier nagebouwd en nagebootst. Niet alleen Nederlandse maar bijvoorbeeld ook de Libische oliehaven en de haven van Bangkok. Veel van die modellen zijn in de jaren nadat het laboratorium in 1996 sloot overwoekerd door de natuur. Maar enkele bouwwerken zijn nog altijd zichtbaar in dit polderbos in Flevoland.

Wandelen in het Waterloopbos in Flevoland

In het Waterloopbos is het Kunstwerk Deltawerk// van RAAAF en Atelier de Lyon te zien

Stormvloedkering als kunstwerk

Bij Paviljoen Het ProefLab kun je niet alleen iets drinken of eten maar ook een kaart krijgen met daarop verschillende wandelroutes (waaronder twee voor rolstoelgebruikers). De kortste is slechts 1.1 km, de langste 8.3 km. Alle routes beginnen bij de Stormvloedkering. Hier werden in een 240 meter lange goot zeegolven nagebootst. Nu zie je op die plek het kunstwerk Deltawerk//, ontworpen door kunstenaars RAAAF en Atelier de Lyon. Een prachtige en indrukwekkende creatie waar je doorheen kunt dwalen terwijl enorme betonnen platen boven je uit torenen.

Deltawerk// van RAAAF en Atelier de Lyon te zien in het Waterloopbos

Kunstwerk Deltawerk//, ontworpen door kunstenaars RAAAF en Atelier de Lyon

Werken aan het waterloopbos

De route gaat verder en al snel ben ik omgeven door bomen en stilte. Vogels, vlinders en andere fladderaars vliegen voorbij, op de grond zie ik al de eerste paddenstoelen tussen gevallen bladeren. Dan weer een monument, van een heel andere orde dan het Deltawerk//. De bemoste Romijnstuw ligt middenin het polderbos. De stuw is bescheiden qua omvang maar belangrijk omdat deze heel nauwkeurig de juiste hoeveelheid water door kon laten. Het leuke van de wandeling is dat je volop kunt genieten van al het groen maar ook zo her en der op een onderzoeks-locatie stuit. Het Waterloopbos is trouwens weer volop in ontwikkeling. In de komende jaren worden er tien schaalmodellen gerestaureerd. Wil je meer wandelen dan enkele kilometers, dan loop je zo het naastgelegen Voorsterbos in voor nog veel meer natuur.

Het Waterloopbos was jarenlang een openluchtlaboratorium

Kamperen in de Noordoostpolder

De naam Netl kennen sommigen misschien nog van de van brandnetel gemaakte kleding. Die kledinglijn is gestopt, maar Netl is nog wel een ontzettend inspirerende ontmoetingsplek in de Noordoostpolder. Er zijn campings en je kunt overnachten in groepshotels maar er zijn ook cosy containerwoningen en andere kleinere woningen en wagens. Of ga lekker een dagje aan een meer zitten en wandel door de duinen en de bamboebossen. Ook een aanrader: de gezonde en heerlijke lunches bij het strandpaviljoen. De Wildste Tuin van Flevoland is in de winter gesloten. Logeer/kampeer je er niet, dan betaal je 7,50 euro entree. Maar er zijn ook (beperkt) Eet&Drink vouchers beschikbaar dus als je er gaat lunchen betaal je geen extra entree.

Middenin de Noordoostpolder waan je je aan het strand bij Netl.

Lekker en gezond eten bij Netl in de Noordoostpolder

Hier vind je meer algemene informatie over Flevoland.

Meer wandelen in Nederland!

Eens per jaar (tijdens het Pinksterweekend) kun je in de Zaanstreek wandelen over water. Uniek en ontzettend leuk (vooral met mooi, warm weer).

Wandelen over water in Zaandijk