Fietsen door het Vechtdal betekent grensoverschrijdend fietsen. De Overijsselse Vecht (zoals wij hem noemen) stroomt van het Duitse Darfeld in Münsterland tot het Nederlandse Zwolle waar de rivier uitmondt in het Zwarte Water. Ik volgde twee dagen fietsroute LF16.
Fietsen in het Vechtdal betekent soms ook de rivier oversteken
De hele Vechtdal fietsroute LF16 is 225 kilometer lang. Voor mij iets te ambitieus om in twee dagen te rijden, al was het maar omdat ik ook graag afstap om de natuur te bewonderen en lokale lekkernijen te proeven. Mijn minivakantie begint daarom in het Duitse Nordhorn, een stad die letterlijk omarmd wordt door de Vecht.
Nordhorn: Paradijs voor koopjesjagers
Wandelend door Nordhorn hoor je opmerkelijk veel Nederlands. De stad blijkt een populaire winkelstad te zijn voor mensen die net over de grens wonen. Omdat het winkelaanbod anders is, maar ook omdat veel producten in Duitsland aanzienlijk goedkoper zijn dan in Nederland. Het reisgeld heb je zó terugverdiend. Niet geïnteresseerd in winkelen? Slenter dan zeker even het Stadtpark in. Dit was ooit de privétuin van een rijke textielbaron. Nu is het een openbaar park vol bijzondere bomen en kleurrijke planten. En er is een zalig terras van bistro/café Zeitlos im Park, dé plek voor even helemaal niets.
Het Stadtpark in Nordhorn was ooit de privétuin van een rijke textielbaron
Het terras van bistro/café Zeitlos im Park in Nordhorn
Kunstmatig meer: de Vechtesee
Bij Nordhorn stroomt de Vecht het Vechtmeer in, splitst en loopt rond oude stad om dan weer als één rivier verder te stromen richting Zwolle in Nederland. Die Vechtesee is een kunstmatig meer. De Vecht nam al stromende veel zand mee en een groot deel van dat zand belandde in Nordhorn. Daardoor kwam de rivier steeds hoger te liggen en waren er geregeld overstromingen. Uiteindelijk is in twee jaar tijd zoveel zand weggezogen dat er een fors meer ontstond, de Vechtesee. Iets verderop ligt een fikse heuvel, het resultaat van het zand dat uit het meer gehaald is.
Het Riverside hotel aan de Vechtesee in Nordhorn
Vechtdal: relaxen op het water
Vóór ik op de fiets stap, wil ik nog even het water op. Dat kan in Nordhorn op verschillende manieren. Lekker sportief met een kano (€ 15,- voor 3 uur), een waterfiets (voor € 3,50 p.p.p.u.) of heerlijk relaxt met een rondvaartboot (€ 7,- p.p. voor een uur) waarbij je ook nog volop informatie krijgt over het heden en verleden van de voormalige textielstad Nordhorn. Ik scheep in voor een rondje over de Vechte (zoals de Vecht in Duitsland heet) en de Vechtesee. Ik leer dat de Vecht ontspringt bij Darfeld in het Duitse Münsterland. Even later passeren we een platbodemboot in de oude haven van Nordhorn. De naam Jantje verraadt dat het schip Nederlandse roots heeft. Wij varen verder, bukken zo nu en dan diep voor lage bruggen en komen meer te weten over het textielverleden van Nordhorn. Tot de jaren ’80 vorige eeuw was de textielindustrie voor veel inwoners een belangrijke werkgever. Nu zijn verschillende industriële panden omgebouwd tot hippe woonwijken, met huizen pal aan het water. Leuk wonen.
Platbodem Jantje in de oude haven van Nordhorn
De St. Augustinus Kirche in Nordhorn, Duitsland
Fietsen in het Vechtdal
De volgende ochtend ga ik op zoek naar de bordjes LF16b Vechtetalroute. Zij vormen mijn gids deze fietsvakantie. Al snel verlies ik de Vecht uit het oog, maar vanaf Emlichheim loopt het fietspad pal langs de rivier. Op een kilometer of 6 à 7 van Laar kun je kiezen om linksaf of rechtsaf te gaan. Rechts natuurlijk, vanwege het Kurbelfähre über die Vechte ofwel met een zelfbedieningspontje de Vecht oversteken. En dan is het nog maar een klein stukje over een dijk naar de molen bij Laar. Daar aan de Vecht ligt ook de aanlegsteiger voor de Vechtezomp, een 200 jaar oude platbodemboot die als thuisbasis Gramsbergen (NL) heeft. Maar daarover later meer. Een uitgebreide bezichtiging van de molen kan ook achterwege blijven. En ja, over het waarom ook later meer.
Na Emlichheim loopt het fietspad pal langs de Vecht
Naar de overzijde van de Vecht met het pontje
De Vechtdalroute staat overal goed aangegeven
In alle vroegte fietsen langs de Vecht in Duitsland
Micro-brouwerij Mommeriete
Al snel na het verlaten van Laar veranderen de Duitstalige Vechtetalroute bordjes in Nederlandstalige bordjes Vechtdalroute. En eenmaal op Nederlands grondgebied duurt het niet lang voor micro-bierbrouwerij Mommeriete in Gramsbergen in zicht komt. Jottem, wat een fijn terras aan het water! Maar loop voor je neerploft zeker even naar binnen, want dit huis deed eeuwenlang dienst als huiskamercafé. Terwijl schippers en andere bezoekers genoten van hun biertje, lagen de kinderen al in de bedstee te slapen. In dezelfde ruimte! Aan het interieur van het schipperscafé is door de eeuwen heen nauwelijks iets veranderd. In de aangrenzende ruimte staan de koperen ketels waarin tegenwoordig bier gebrouwen wordt. In de wintermaanden kun je hier zelfs een workshop bierbrouwen volgen. Bier proeven kan het hele jaar door! Soms zit het mee…
Het interieur van huiskamercafé Mommeriete
Biertje van microbrouwerij Mommeriete in Gransbergen
Varen met de Vechtezomp
Na de lunch bij bierbrouwerij Mommeriete stap ik in de Vechtezomp. De Vechtezomp is een platbodemboot van 200 jaar oud die in ongeveer een uur over de Vecht naar Laar (D) vaart. Jawel, dat plaatsje waar die molen stond, en terug. Onderweg krijg je terwijl je geniet van het uitzicht uitleg over het landschap, de bewoners van het Vechtdal en de geschiedenis van dit bijzondere gebied. Heerlijk, even uitwaaien en de benen rust gunnen. En genieten van de stilte want de oude schuit heeft wel een moderne elektromotor. In Laar heb je een uur de tijd om de molen en de omgeving te verkennen. Daarna vaart de Vechtezomp terug naar Gramsbergen. Met een sympathiek prijskaartje van slechts 14 euro p.p. een must do tijdens je fietsvakantie in het Vechtdal.
De Vechtezomp legt een uurtje aan in Laar, Duitsland
De molen van Laar in Duitsland
Met de fluisterstille Vechtezomp van Gransbergen naar Laar en terug
Boerderijen langs de Vecht
De Vecht krijgt ruimte
Meanderend door het Overijsselse landschap (wat is het hier mooi!) passeer ik Hardenberg om via het natuurgebied Rheezermaten in Rheeze te belanden. In dit gebied krijgt de Vecht weer ruimte om te meanderen zoals de rivier vroeger ook deed. Hoe het er hier eeuwen geleden uit zag, is gemakkelijk voor te stellen als je brinkdorp Rheeze binnen fietst. De brink was de plek waar de dieren zomers verbleven. Ook al grazen er geen koeien of schapen meer op de brink, wel staan er rond de oude grasvelden enkele Saksische boerderijen in originele staat. In één ervan zit sinds enkele jaren Theetuin De Rheezer Kamer.
Een van de Saksische boerderijen nu de Rheezer Kamer, een B&B en theetuin
Mooie boeketten op tafel maken de Rheezer Kamer extra sfeervol
Theetuin de Rheezer Kamer
Bij deze monumentale boerderij moet je op zonnige dagen bijna vechten om een plekje op het sfeervolle terras. Want de theetuin ligt niet alleen aan de Vechtdal-fietsroute maar óók aan het Pieterpad. Maar zonder vele wandelaars is dit monumentale dorpje een en al rust. Een van de Saksische boerderijen is nu de Rheezer Kamer, een B&B en theetuin. Zorg dat je hier rond koffietijd, theetijd of lunchtijd bent voor een koffie of thee met huisgemaakte taart. Om hier te logeren, moet je een beetje geluk hebben. Eigenaresse Astrid transformeerde de potstal tot een prachtige design B&B gastenkamer. En is dus maar één, zeer royale studio (85m2). Maar er wordt gewerkt aan een tweede.
Tijd voor thee en taart bij Theetuin de Rheezer Kamer
Fietsen van Ommen naar Zwolle
In Ommen stal ik mijn fiets voor de nacht. Tijd voor een drankje op het stadsstrand van Hotel De Zon met uitzicht over de Vecht.
Ik zit de volgende ochtend nog maar net op mijn fiets of het is alweer tijd om even af te stappen. Landgoed Vilsteren ligt op een halfuurtje fietsen van centrum Ommen. In het voorjaar is de tuin van dit landgoed een tapijt van paars/blauwe boshyacinten. Over Landgoed Vilsteren lopen verschillende fiets- en wandelpaden en er zijn vijf wandelroutes met ieder een thema uitgestippeld. Tegenover het landhuis staat de Vilterse molen, een achtkantige stellingkorenmolen.
Fietsen onder de bomen bij Vilsteren
Landgoed Vilsteren ligt vlakbij Ommen
De Vilterse molen deed bijna 100 jaar dienst als korenmolen
Zondagsfietsers en racefietsers
Net als ik bedenk hoe heerlijk rustig het deze zondagochtend is op de weg worden we bij sluis De Stuw bijna van de sokken gereden door groepen racefietsers. Ze razen als idioten voort, ondanks het bordje met ‘alleen wandelpad, fietsers afstappen’. De sluiswachter haalt berustend de schouders op. Hij is het gewend. Hij geniet vooral van de mooie omgeving, zijn bekertje koffie en een praatje met mensen die minder haast hebben. Druk heeft hij het niet, zo aan het begin van het voorjaar. Gisteren gingen er exact nul boten door de sluis. Een mooi moment om het sluishuisje te ontdoen van spinnen en bijbehorende webben en het gras te maaien, klinkt het laconiek.
De Vechtdal fietsroute is meestal heerlijk rustig
Uitkijken over het Vechtdal
Net voor Dalfsen trekt de 20 meter hoge uitkijktoren de Stokte van Aterliereen Architecten de aandacht. De toren bestaat uit duurzame materialen en werd gebouwd in het kader van het provinciaal project Ruimte voor de Vecht. Vanaf het plateau op 18 meter hoogte heb je een weids uitzicht over de het vlakke Nederlandse landschap.
De uitkijktoren de Stokte van Aterliereen Architecten
In Dalfsen is het manoeuvreren tussen de kerkgangers die net de zondagsdienst uitkomen. En daarna komt een van mijn favoriete kunstwerken in zicht: de zwevende kei van Dalfsen. Een uit de kluiten gewassen paddenstoel van een liggende steen die perfect balanceert op een klein steentje. Nou ja, zo lijkt het. In werkelijkheid zit het 30 ton wegende brok beton vast aan een constructie die 17 meter in de grond verankerd zit. De Vechtdalroute loopt voor een groot deel parallel aan de kunstroute. En dat betekent dat je links en rechts van het fietspad geregeld moderne kunstobjecten ziet. In totaal staan er in dit grootste openbare openluchtmuseum van Europa ruim 80 werken van hedendaagse kunstenaars.
De zwevende kei van Dalfsen langs de Kunstroute
Koffie met krentenwegge bij Boerhoes
De tijd vliegt voorbij in dit rustgevende landschap van het Vechtdal. Het is alweer koffietijd als we Hof Boerhoes in Dalfsen in het oog krijgen. Natuurlijk is het tijd om de fietsen te stallen. Het terras in de perenboomgaard ligt er uitnodigend bij. Maar net nu begint het zachtjes te regenen. Gelukkig is er ook een overdekt gedeelte waar een houtvuur knapperend brandt. Eigenaren Antje en Thomas komen met thermosflessen koffie, thee en de lokale lekkernij krentenwegge en dan wordt het even stil.
Het uitnodigende terras van Hof Boerhoes in het Vechtdal
Slapen op de boerderij
Je kunt bij Hof Boerhoes logeren in een van de drie gastenkamers, in de Bedde & Bruggien, zoals het in het lokale dialect heet. Of je tentje, camper of caravan neerzetten op de boerencamping. De energie wordt opgewekt door zonnepanelen. Gasten mogen zelf groenten en fruit oogsten in de moestuin als ze een beetje meehelpen op de boerderij. Kinderen genieten overdag volop van de scharrelvarkens en de mini-koeien op het erf. Ik zie me vooral ’s avonds zitten op de dijk met uitzicht over de Overijsselse Vecht.
Bij Hof Boerhoes uitkijken over de dijk en het Vechtdal
Het einde van de rivier de Vecht
Bij Berkum leidt de Vechtdalroute in een grote bocht rond het stedelijk gebied van Zwolle. Dit natuurgebied ten noorden van de stad is een van mijn favoriete delen van de route. En dat zo dicht bij het centrum van Zwolle. We rijden een stukje langs het Zwarte Water waarin de Vecht iets verderop geëindigd is. Dan zien we de opvallende opbouw van Museum de Fundatie. En dat betekent het einde van de fietsroute door het dal van de Overijsselse Vecht.
Museum De Fundatie in Zwolle
Naast de Fundatie zit restaurant Villa Suikerberg. Ik eet er een van de lekkerste gepofte tomatensoepen ooit. Daarbij royaal belegde sandwiches die ook al niet te versmaden zijn. Mijn laatste bestemming na een rondje door het oude centrum van Zwolle is het Zwolse Balletjeshuis waar in de kelder nog altijd volgens eeuwenoud recept snoepjes van suikerdeeg gemaakt worden. Lekker voor in de trein naar huis.
Lunchen bij restaurant Villa Suikerberg
Zwolse Boterballetjes worden al eeuwen volgens hetzelfde recept gemaakt
Wil je weten wat er nog meer te doen is in Zwolle? Eerder schreef ik al een blog over de hotspots in de hippe Hanzestad Zwolle.
FIETSEN IN FRANKRIJK
Krijg je geen genoeg van leuke fietsroutes? In Frankrijk fietste ik langs de wijngaarden van de Bourgogne. Een heerlijke kennismaking met goede wijnen, lieflijke dorpjes en imposante kastelen.
Fietsen in de Bourgogne, Frankrijk
Nederland en natuur lijken soms mijlenver uit elkaar te liggen. Toch kun je in elke stad wel enkele groene, paradijselijke plekjes vinden. Prettig om niet altijd ver te hoeven reizen om even dat vakantiegevoel te krijgen. Dit zijn mijn groene favorieten in (en eentje net buiten) Zaandam.
Wandelen over Water in natuurgebied Guisveld
Minibossen in Zaandam
Zaandam was in 2015 de eerste stad in Europa waar een Tiny Forest werd aangelegd. Tiny Forests zijn kleine bosgebiedjes ter grootte van een tennisbaan (plusminus 9 x 27 meter). In het bos staan allemaal inheemse bomen, struiken en planten. Al na enkele jaren ontstaat er een unieke planten- en dierenwereld. Er zijn nu twee minibossen in het Darwinpark in Zaandam, en er staan er meer op de planning.
In Zaandam zijn twee tiny forests en er komen er meer
Kinderboerderij van Albert Heijn
Het Darwinpark werd een jaar of 50 geleden aangelegd en is behoorlijk groot. Behalve de minibossen vind je er een kinderboerderij (geschonken door Albert Heijn) met een natuurmuseum en een boerderijwinkeltje. Ook zijn er vier thematuinen en verder fijne fiets- en wandelpaden. Kijk ook niet vreemd op als je er een kudde schapen ziet grazen.
Een van de kinderboerderijen van Zaandam vind je in het Darwinpark
Bij de Kinderboerderij is ook een insectenhotel
In het Darwinpark in Zaandam zijn vier thematuinen
Schapen door de stad
De schaapskudde is een echte stadskudde. Natuurlijk grazen ze in het groen maar de 250 Kempische heideschapen maken een keer per jaar ook een tochtje dwars door het centrum van Zaandam van het Westerwindpad naar het Darwinpark. Natuurlijk begeleid door een schaapherder en een zeer scherp oplettende bordercollie. Gedurende de zomermaanden grazen ze ook in twee andere parken in Zaandam: Jagersveld en in het Burgemeester In ’t Veldpark.
Schapen lopen dwars door Zaandam, op weg naar het park waar ze zomers grazen
Het verkeer moet even pas op de plaats maken voor de schapen
Stadsparadijs de Heemtuin
Nou woon ik toch alweer ruim 5 jaar in Zaandam, maar pas onlangs ontdekte ik hoe mooi de Heemtuin is. De Heemtuin ligt in het Burgemeester In ’t Veldpark en werd in 1955 aangelegd. De tuin is inmiddels uitgegroeid tot een heerlijk stadsparadijs. Via kronkelige paadjes zie ik allerlei inheemse planten en bomen. Zeker in het voorjaar is dit een heel kleurrijke plek. Ik wandel door een mini-dennenbos en luister naar het geruis van de rietvelden en het gekwaak van kikkers. Met behulp van Google Lens kom ik al snel meer te weten over de bloemen die ik zie. Wat een heerlijke plek is dit.
Tijdens evenementen in de Heemtuin is de theetuin geopend
Op zoek naar kikkers in de Heemtuin in Zaandam
Salade en brandnetelsoep uit de Heemtuin
Enkele malen per jaar zijn er in deze wilde plantentuin evenementen, vooral gericht op kinderen. Goed om te weten dat op de dagen dat er activiteiten zijn, de theetuin geopend is. De dag dat ik er ben, geniet ik hier van huisgemaakte vlierbloesemlimonade en een salade met ingrediënten uit de tuin. Je kunt hier trouwens ook terecht voor advies als je zelf een natuurvriendelijke tuin wilt aanleggen. Nog groen voor thuis nodig? Je koopt in de Heemtuin voor slechts een euro per stuk planten en kruiden. Ze hebben prachtige namen als Canadese fijnstraal, Rood guichelheil, Gele morgenster, Grote pimpernel, Langbladige ereprijs en, mijn favoriet, Muskuskaasjeskruid. Welke planten te koop zijn, hangt af van het seizoen.
Klik op de link voor alle informatie over de Heemtuin, activiteiten en openingstijden.
In de Heemtuin kun je ook terecht voor het kopen van plantjes en kruiden
Buurtcamping: Logeren in het park om de hoek
Op vakantie gaan, dat vindt vrijwel iedereen leuk. Kan dat om wat voor reden dan ook niet (geld- of tijdgebrek bijvoorbeeld), of wil je gewoon je buurtgenoten beter leren kennen, ga dan eens een weekendje naar de buurtcamping. In 2013 begon het concept Buurtcamping met één camping in een park, nu zijn er bijna 40 buurtcampings in evenzoveel parken. In Zaandam doen dit jaar 5 parken mee!
Even melden bij de receptie en je kunt je tentje opzetten op de Buurtcamping
Buurtcamping voor een betaalbare vakantie
Een Buurtcamping is veel meer dan in een tentje slapen. Het is sowieso lekker om in de natuur te zijn. Bij alle campings worden allerlei activiteiten georganiseerd, variërend van broodbakken en koken, tot yoga en andere sporten. Al dan niet voorzien van een verkoelende plens water. Soms is er ook een bibliotheek, of een campingwinkel waar tweedehands spullen verkocht worden. Of waar je kampeerspullen kunt lenen, als je bijvoorbeeld zelf geen tent hebt.
De Buurtcampings zijn razendpopulair en vaak al snel volgeboekt
Je buurtgenoten leren kennen op de Buurtcamping
Leer je buurtgenoten kennen
’s Avonds kruip je gezellig bij elkaar rond het kampvuur en geniet je van een zelfgekookte (of gekochte) maaltijd. Of en wanneer er een er een camping bij jou in de buurt is, zie je op dit overzicht. De meeste buurtcampings zijn gedurende een weekend in juli open.
Samen koken en eten op de Buurtcamping in Zaandam
Er is zelfs een echte campingwinkel op de Buurtcamping in Zaandam
Natuurgebied Guisveld – wandelen over water
Okay, even smokkelen. Mijn laatste groen-tip ligt net buiten Zaandam maar wel in Zaanstad. Dit gebied móet in het lijstje omdat het iets unieks biedt. Wandelen over water, hoe leuk is dat. Toen ik een foto zag van iemand die moeiteloos over een sloot liep, was ik verkocht. Dat wilde ik ook. Het was even geduld hebben want lopen over water kan maar twee dagen per jaar (tijdens het pinksterweekend) in het natuurgebied Guisveld. Ik heb geluk, als ik bij Wormerveer uit de trein richting beginpunt loop, passeer ik een tafeltje waar je informatie kunt krijgen én vanwaar de boottoertjes vertrekken. Op internet waren ze uitverkocht maar ter plekke kan ik nog twee plaatsen reserveren.
Tijdens het Wandelen over Water event kun je ook een boottocht maken
File tijdens het wandelen
Maar eerst loop ik de vier kilometer lange wandelroute dwars door de polder. Met inderdaad als hoogtepunt de sloot waar je overheen kunt lopen zonder nat te worden. Nou ja, waterdichte schoenen zijn handig. Ook al omdat door veel regen de voorgaande dagen de rest van het onverharde wandelpad door het moerassige natuurgebied snel in een modderpad veranderd. De wandeling is populair. Bij de brug die net onder het wateroppervlakte ligt, staat een bescheiden file van mensen die heel graag middenop de brug op de foto willen, zonder anderen erbij. Natuurlijk moet er bewijs zijn van dat wandelen over water.
Twee dagen per jaar is natuurgebied Guisveld geopend voor publiek
Natuurgebied Guisveld in Zaandijk,
Het kan echt: wandelen over water in Guisveld
De roep van de roerdomp
Op verschillende plekken langs de route staan boswachters en vrijwilligers die uitleg geven over bijvoorbeeld het rare geluid dat ik hoor. Het blijkt de roerdomp te zijn. Een rietkleurige vogel die zich niet laat zien maar dus wel laat horen. En dat schijnt best bijzonder te zijn. Je kunt ook met telescopen op zoek naar vliegend spul. En kinderen kunnen waterdiertjes vangen en krijgen daarover uitleg.
Rennen over water lukt ook!
File tijdens het Wandelen over Water in Guisveld
Varen door de polders van Guisveld
Maar ik ga terug naar het beginpunt om daar in een schuit te stappen waarmee ook de koeien naar hun weilanden gebracht worden. Vandaag is de boot gelukkig voorzien van banken en kussentjes. Boswachter Inga geeft tijdens de route tekst en uitleg over veenpolder Guisveld en de bewoners/gebruikers. Het gebied richt zich op het behoud van weidevogels. Vandaar dat er bijvoorbeeld voor 15 juni niet gemaaid mag worden. Behalve dan door de koeien die ons hier en daar vrijpostig aanstaren. Het is nog vroeg dus ik heb na de boottocht nog tijd om nog een keer een stuk te wandelen. Het gebied is tenslotte maar twee dagen per jaar open. En de zon schijnt uitbundig…
Relaxen tijdens het Varen over Water
Ganzen, roofvogels, grutto’s, er zijn veel vogels te zien tijdens de boottocht
De koeien worden met boten naar de weilanden gebracht in natuurgebied Guisveld
De grutto in vogelvlucht
De boottocht kostte in 2019 vijf euro, het wandelen en alle activiteiten onderweg waren gratis. Hou deze website van Staatsbosbeheer in de gaten voor activiteiten in Guisveld en andere groene gebieden in de regio.
Er is weinig Hollandser dan een polderlandschap met molens. De Beemster en de Schermer in Noord-Holland waren grote meren tot ze werden drooggelegd. Maar met behoud van smalle slootjes. En daar is het fijn varen! Op naar de Eilandspolder.
Wat een rust, met een kilometer of zes per uur varen door de polders
“In laagveengebieden moet je altijd aan de noordoostkant van de sloot gaan varen. Vanwege de wind en de stroming in de sloten is dat de diepste kant. Anders loop je geheid een keer vast”, verklaart schipper Piet zijn keuze om aan de linkerkant van de sloot te varen. Piet van Marle verzorgt rondvaarten door de polders van het land van Leeghwater. Zijn boot ligt in De Rijp. Dat is ook het geboortedorp van Jan Leeghwater, de man die in de eerste helft van de 17de eeuw verantwoordelijk was voor vele inpolderingsprojecten. Leeghwater noemde de Rijp het mooiste dorp van Nederland. Het was in zijn tijd ook een zeer welvarend dorp. Dat mede dankzij de walvis- en haringvangst. Nog altijd is De Rijp een heel aantrekkelijke plaatsje met oude huizen en een statig raadhuis dat mede door Leeghwater ontworpen is.
De Rijp in Noord-Holland waar Jan Leeghwater woonde
Tijdens de bootexcursie varen we door vele smalle slootjes
Varen door de Eilandspolder
Ons vaargebied voor vandaag is de Eilandspolder. Het is een wirwar van slootjes en eilandjes die ingeklemd liggen tussen de Schermer en de Beemster. Die twee polders ontstonden dankzij de ideeën van Leeghwater. Met een ingenieus systeem van vele molens werd het gebied drooggemalen. Zo werd het mogelijk om tot wel vier meter onder NAP te wonen en te werken. De Schermer en de Beemster vormen nu samen met de daartussen gelegen Eilandspolder een prachtig gebied voor natuurliefhebbers. Wandelend, fietsend of per boot maak je kennis met het bijzondere landschap dat ontstond na de drooglegging.
Het dorpje Graft in Noord-Holland
Privé-eilandjes in de polder
“Laagveen zoals dit hoort weids te zijn”, doceert Piet, die behalve schipper ook aardrijkskundeleraar is. “Dat je hier toch zo nu en dan eilandjes met bomen ziet, komt doordat ze in handen zijn van particulieren. Tot de jaren ’60 werd het op water veroverde land gebruikt voor grove tuinbouw zoals aardappelen, winterpeen e.d. Toen de industrie in de Zaanstreek opkwam, trokken veel boeren weg: er viel daar meer geld te verdienen. De eilandjes werden vaak gekocht door Amsterdammers die graag een stukje land wilden om te recreëren.” Piet heeft zelf ook zo’n eilandje weten te bemachtigen, een oase van rust. Hij neemt er geregeld groepen mee naartoe voor een barbecue.
Wat een rust, met een kilometer of zes per uur varen door de Eilandspolder
Rondvaart door Hollandse polders
Voor de rondvaart hebben we de keuze. Of een stukje De Gouw op en dan naar links richting Driehuizen of verder naar het noorden naar Schermerhorn waar nog een prachtige molendriegang te zien is. Wie niet kan kiezen, boekt gewoon een dubbele toer. Welke route je ook kiest, je wordt in het voorjaar altijd begeleid door vogels. In het gebied geldt een maaiverbod tot 15 juni zodat weidevogels rustig kunnen broeden.
Een eend in de polders van Noord-Holland
Een zwaan in de Eilandspolder, Noord-Holland
In de Eilandspolder leven ook lepelaars
Dankzij Piet en zijn kennis van het landschap weet zelfs een leek na verloop van tijd het verschil tussen de Canadese, de grauwe en de Nijlgans en herken je de kiekendief, de karekiet, de grutto (“als ik die hoor, is het voor mij lente, aldus Piet”) en de kleine rietzanger (die bij vertrek uit Afrika 24 gram weegt en bij aankomst in Nederland nog slechts 14 gram). De gierzwaluw is volgens Piet de meest betrouwbare weerman. Als deze ‘s avonds hoog vliegt dan wordt het de volgende dag mooi weer. Net als je denkt alle vogels gezien te hebben, vliegt er een lepelaar voorbij. Die leven er dus ook.
Er zijn meer mensen die graag varen in de Eilandspolder
Er als de pinken bij zijn
De vogels met jongen zijn niet alleen druk met het grootbrengen van hun kroost maar ook met het wegjagen van vijanden als de kiekendief. Een boot met mensen beschouwen ze ook als potentiële vijand. Eerst proberen ze je weg te lokken van het nest. Gaat dat niet snel genoeg dan scheren ze met veel kabaal laag over.
Zo bang als de vogels zijn voor de indringers in een boot, zo nieuwsgierig zijn de pinken. De jonge koeien rennen direct naar de waterkant om te checken wie er langs vaart. Vandaar natuurlijk die uitdrukking ‘er als de pinken bij zijn’.
Pinken kijken nieuwsgierig naar de indringers in hun polder
Lekker Hollands landschap in de Eilandspolder
We zijn niet de enigen die genieten van deze mooie dag
De molens van Schermerhorn
Schermerhorn komt in zicht. De 52 molens in de Schermer polder waren zo effectief dat de hele fase van stoombemaling werd overgeslagen. Pas in 1928 werd begonnen met elektrisch droogmalen met bijvoorbeeld het Julianagemaal en werden de molens overbodig. Elf ervan zijn gelukkig bewaard gebleven. Bij Schermerhorn is ook het Molenmuseum dat een kijkje biedt in de woon- en werkomstandigheden van de molenaar en de werking van de molens. Zigzaggend tuft Piet met gepaste snelheid van vijf à zes kilometer per uur om het kwetsbare veenlandschap niet te beschadigen richting het lintdorp Grootschermer.
De molens in De Schermer, het polderlandschap van Noord-Holland
Varen langs de molens in De Schermer
Het Schermer poldergemaal Juliana
Eilandspolder: kunst vanaf het water
Hier bewonder je de beelden van kunstenaar Nic Jonk vanaf het water. De Rijp en buurdorp Graft hebben altijd veel kunstenaars aangetrokken. Piet maakt op verzoek een stop bij Galerie De Eilandspolder waar de vaak grappige beelden van kunstenares Elly Hoek-de Reus en anderen te koop zijn. Meer geïnteresseerd in biologische tuinbouw of veeteelt? Piet kent ook bij dergelijke bedrijven mensen en een stop is altijd in te lassen. Dat is zo leuk van deze rondvaarten. Bijna alles is mogelijk en Piet heeft overal een verhaal bij, of het nou gaat om het landschap, de geschiedenis of de huidige dorpsbewoners van het gebied. Na een tocht die veel langer duurde dan eigenlijk de bedoeling was, nemen we afscheid van een goede bekende in plaats van van de schipper die we enkele uren geleden voor het eerst ontmoet hebben.
Genieten van kunst in Graft tijdens het varen door de Eilandspolder
Fietsen door oer-Hollands landschap
Van dit oer-Hollandse landschap kun je haast geen genoeg krijgen. Dus stap ik op de fiets om de polders ook op een andere manier te ontdekken. Hoe bijzonder het gebied is blijkt wel uit de erkenning door UNESCO van De Beemster als monument van techniek en landschapskunst uit de Gouden Eeuw. De Beemster was de eerste polder die onder toezicht van Leeghwater werd gerealiseerd. Is de Eilandspolder vooral een ratjetoe van stukjes land en grillige slootjes, de Beemster bestaat uit keurige rechthoekige stukken land met kaarsrechte sloten.
Fietsen in de polder-natuur van Noord-Holland
Indrukwekkende stolpboerderijen
In dat landschap staan de indrukwekkende stolpboerdijen, bijna vierkante bouwwerken met piramidevormige daken. In de boerderij leefden mensen en vee en er was plaats voor de opslag van hooi en een dorsvloer, allemaal onder een dak. De rijke Amsterdamse handelslieden die het geld voor de inpoldering bijeengebracht hadden, lieten vaak een stadse variant van de boerderij bouwen waar zij in de zomermaanden verbleven. High society in de polder.
Prachtige boerderijen in het noordhollandse polderlandschap
Fietsroute door de polders
Fietsend over dijken passeer je mooie oude dorpjes als Stompetoren, Driehuizen en Middenbeemster waar de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken vandaan kwamen. In Middenbeemster zie ik voor het raadhuis een standbeeld van Jan Leeghwater, de man die zo belangrijk geweest is voor de ontwikkeling van dit Hollandse polderlandschap. Tijd voor een pauze, bijvoorbeeld bij De Kosterij of restaurant Alles met Liefde. Beide werken veel met biologische producten uit de regio.
De Schermer, poldergebied in Noord-Holland
Tuinieren in de polders van Noord-Holland
Ook varen en fietsen door de polders?
- Piet van Marle neemt groepen van minimaal 6 en maximaal 20 mensen mee. Bij grotere groepen varen bevriende collega’s mee. Je vaart als groep altijd alleen, dus kleine groepen worden niet aangevuld met andere gasten. Anderhalf uur varen kost vanaf 8 euro p.p. Een boottocht is eventueel te combineren met een barbecue, een fiets- of autosteptocht of kanovaren. Meer informatie: www.rondvaarteilandspolder.nl.
- Er bestaat een Leeghwater fietsroute van 47 kilometer, eventueel te splitsen in twee routes van 28 km (door De Beemster) en 32 km (De Schermer). De route is te volgens via knooppunten of de speciale Leehgwater bordjes. bij de VVV in De Rijp is een brochure over de route te koop.
De molens in De Schermer werden gebruikt om het water weg te pompen
Slapen in de polder
- Langer genieten van dit landschap? B&B Het Pakhuys in Graft-De Rijp is een heerlijk, persoonlijk alternatief voor een hotel. De zes kamers van B&B Het Pakhuys zijn ondergebracht in een gerenoveerd rijksmonument in het centrum van het dorpje De Rijp. Bij mooi weer ontbijt je op het terras aan het water.
MEER DAGJES UIT/WEEKENDJES WEG
Plannen voor een weekendje weg? Een stedentrip Rotterdam is altijd leuk. Dit zijn de leukste duurzame hotspots in Rotterdam.
Frietje met een view in Rotterdam
Ook leuk: een middag wilde kruiden plukken en met je wildpluk-oogst zelf lekkere dingen bereiden. Je kunt bijvoorbeeld wildplukken in Amsterdam-Noord.
Kleefkruid groeit hier volop, je hebt zo een handvol
